Voortplanting
In onze praktijk EquiLife Paardenartsen zijn we gespecialiseerd op het gebied van voortplanting bij het paard. We voeren dat uit op verschillende locaties. De “gewone” drachtbegeleiding van de merries zelf doen we bij de klant thuis of op de locatie in Wytgaard. Het specialistische werk zoals embryo spoelen en OPU/ICSI doen we alleen op het prachtige voortplantingscentrum aan de Hegedyk in Bears.
Een aantal facetten van de voortplanting die we uitvoeren leggen we voor u iets beter uit.
Normale drachtbegeleiding
Wanneer de merrie zelf het veulen gaat dragen bepalen wij met behulp van rectale echografie het verloop van de cyclus van de merrie. Als de eisprong nadert laten we de merrie insemineren, dit gebeurd meestal door de hengstenhouders zelf in het geval van vers sperma. Wanneer een merrie wat lastiger is qua cyclus en we denken dat het een positieve invloed heeft dan insemineren we de merries ook wel zelf met vers sperma en dan meestal diep in de hoorn. Dan gaan we met een langere, flexibele pipet de baarmoeder in en zo leggen we het sperma direct bij de eileider.
Mocht de merrie met diepvries sperma geïnsemineerd worden dan doen wij dat als dierenartsen altijd zelf omdat dat ook met een diephoorn inseminatie gebeurd. Voor het optimale resultaat scannen we de merries meerdere keren per dag (ook ’s avonds laat en indien nodig zelfs een enkele keer ’s nachts!) en om die reden moeten de merries altijd bij ons op de kliniek staan.
Behandelen van infecties
Door de bouw van een merrie hebben merries helaas nog wel eens een keer een infectie in de baarmoeder. Meestal is dat bacterieel, maar een enkele keer kan het ook om een schimmel of een gist gaan. We stellen deze infectie meestal vast door middel van het nemen van een baarmoeder swab. Deze swab brengen we in de baarmoeder in via een dubbel lumen buisje zodat we alleen maar materiaal van de baarmoeder testen en niet van de vulva en de vagina.
Deze swab kweken we op in ons eigen lab. Het grote voordeel hiervan is dat we dan normaalgesproken binnen 2 dagen de uitslag al hebben terwijl en meestal 5 werkdagen duurt als we ze opsturen naar en extern lab. Daarbij kunnen we de kosten voor u als klant wat lager houden.
Bacteriën worden behandeld met een antibioticum waarvan we getest hebben dat het moet werken tegen de bacterie. Meestal brengen we meerdere dagen achtereen het antibioticum in de baarmoeder in. Soms geven we ook antibiotica parenteraal (dat is oraal of via de naald in de spier of het bloed) of een combinatie van beide.
Sommige bacteriën zijn heel goed in zichtzelf beschermen door middel van bijvoorbeeld een slijmlaag. Om die reden brengen we bij die bacteriën bijvoorbeeld ook een slijmoplosser mee de baarmoeder in.
Schimmels en vooral gisten zijn lastig te verwijderen uit een baarmoeder. Van een gist weten we dat we die zelfs soms helemaal niet weg krijgen, bij een schimmel lukt dat gelukkig vrijwel altijd wel. De behandeling duurt minimaal een week lang en meestal vinden we in de volgende cyclus een bacterie in de baarmoeder die we dan weer aan moeten pakken. Daardoor wordt de behandeling van een schimmel of gist al gauw een wat duurder proces. Maar, zolang de schimmel of gist aanwezig is wordt de merrie ook zeker niet drachtig!
Embryo spoelen
Soms wordt ervoor gekozen om de merrie niet zelf het veulen te laten dragen. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn. Bijvoorbeeld zodat de merrie in de sport kan blijven lopen, soms is de merrie lichamelijk niet meer in staat zelf een veulen te dragen maar er is toch de wens dat er een of meer nakomelingen komen of er is de wens om meer dan één nakomeling per jaar te krijgen van de merrie.
De merrie wordt zelf geïnsemineerd zoals bij een normale drachtbegeleiding en volgt haar eigen cyclus, alleen moeten we haar wel echt elke dag scannen om het moment van spoelen te bepalen. We spoelen namelijk 8 dagen na het ovulatie moment. Wat we dan doen is speciaal water via een katheter de baarmoeder in laten lopen en als de baarmoeder goed gevuld is (meestal na ongeveer 1-1.5L) laten we die weer leeglopen. Het water loopt automatisch door een bakje met een ingebouwd filter en aan het einde van de spoeling kunnen we in dat bakje een embryo zoeken. Soms hebben we wel een embryo maar soms helaas ook niet. Immers, als de bevruchting niet gelukt is en de merrie is niet “drachtig” dan kunnen we het embryo er ook niet uit spoelen, want die is niet aanwezig.
Het embryo wordt vrijwel altijd direct weer over gezet in een draagmerrie. Er staan heel veel lieve draagmerries op het voortplantingscentrum, deze zijn in eigendom van VDL stud, en kunnen gehuurd worden. Soms hebben mensen ook zelf een draagmerrie welke wij of de dierenarts thuis gesynchroniseerd hebben met de donormerrie.
OPU/ICSI
De term OPU staat voor Ovum Pick Up, dit is Engels voor het winnen van eicellen uit de merrie.
De gewonnen eicellen kunnen daarna worden behandeld voor de ICSI techniek (Intracytoplasmatische Sperma-Injectie). Want eigenlijk betekend dat onder de microscoop 1 eicel wordt geïnjecteerd en bevrucht met 1 spermacel. Deze eicellen wordt op kweek gezet groeien hopelijk uit tot een embryo.
De OPU procedure voeren wij uit bij EquiLife Paardenartsen en het grootste deel van de eicellen sturen we op naar Avantea, een laboratorium in Italië. Dit laboratorium is wereldwijd het laboratorium wat al het langst en op grootste schaal de ICSI uitvoert. Ook hebben zij waarschijnlijk ook nog steeds de beste resultaten.
De gecombineerde techniek is bij paarden namelijk niet eenvoudig als we het vergelijken met bijvoorbeeld koeien of mensen. Het aantal embryo’s wat per sessie wordt gewonnen is relatief laag ook daarom. Gemiddeld ontstaan er 2.2 embryo’s per OPU sessie.
De embryo’s komen altijd ingevroren in stikstof weer bij ons terug. Het grote voordeel hiervan is dat de embryo’s ontdooit kunnen worden op elk gewenst moment en de draagmerrie daarom ook niet synchroon hoeft te lopen met de donormerrie. Daarbij, als de cyclus toch tegenviel, kun je gemakkelijk een cyclus overslaan en de volgende cyclus afwachten. Deze draagmerries laten we zelf in cyclus komen en krijgen ook geen prikje om de ovulatie te induceren. Volledig zonder hormonen dus!
De voordelen ten opzichte van een verse embryotransplantatie is dat de merrie eigenlijk meer 1 echte behandeling hoeft te ondergaan. Deze ene behandeling is wel meer invasief dan een embryo spoeling. De kans is wel aanwezig dat je meer dan 1 embryo uit een OPU/ICSI sessie krijgt, tot soms wel 10 embryo’s per sessie! Het is bewezen dat leeftijd van de merrie vrijwel geen rol speelt in het succes van de OPU/ICSI techniek.
Helaas is van te voren niet te zeggen welke merrie het meeste succes heeft met een verse spoeling en welke met OPU/ICSI. We kunnen door ervaring wel een inschatting maken natuurlijk, maar vooral in het geval van OPU/ICSI is er een groot verschil tussen de merries hoeveel succes er is en daar kom je maar op 1 manier achter. En dat is door het te proberen.
Tweelingpunctie
Bij verdenking op een mogelijke tweelingdracht (in geval van een dubbele eisprong) scannen we de merries altijd al op 14 of 15 dagen na de eisprong. Rond 16 dagen groeien de embryo’s namelijk vast aan de baarmoederwand en kunnen ze niet meer verplaatst worden. Op het moment dat je dan 1 van de 2 embryo’s wilt crushen wordt het heel lastig om de andere in leven te houden. Crushen houd in dat je met je arm in het rectum druk uitoefent op 1 van de 2 vruchten waardoor deze stuk gaat.
Mocht het toch voorkomen dat een merrie na 16 dagen nog drachtig van een tweeling dan kan een tweelingpunctie een uitkomst zijn. Via de vaginawand en de baarmoeder prikken we met een naald in 1 van de 2 vruchtjes en zuigen we daar wat vocht uit. Meestal resulteert dat in het afsterven van 1 van de 2 vruchten. Het succespercentage van deze techniek is een stuk lager vergeleken met een crush op 14 a 15 dagen en is duidelijk ook meer invasief. Dus het crushen heeft zeker de voorkeur, maar mocht dat moment om wat voor reden gemist zijn dan zou dit dus een uitkomst kunnen zijn.
